Ο ΕΡΩΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΕΙΟ ΕΓΚΛΗΜΑ – L’ amour est un crime parfait

Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Φιλίπ Τζιάν “Incidences” τα αδέρφια Ζαν-Μαρί και Αρνό Λαριέ δημιουργούν κάτι παραπάνω από ένα αισθηματικό θρίλερ με Χιτσκοκικά στοιχεία.

Με φόντο τις υπέροχες χιονισμένες βουνοκορφές, κάπου μεταξύ Γαλλίας και Ελβετίας, συναντάμε τον Μαρκ, έναν σαραντάρη καθηγητή λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης. Ο Μάρκ, ο οποίος ζει με την αδερφή του σε ένα τεράστιο απομονωμένο σαλέ, δε μπορεί να κρατήσει τον εαυτό του μακριά από ερωτικές περιπέτειες με τις νεαρές μαθήτριές του.

Όταν όμως η τελευταία του νεανική κατάκτηση εξαφανίζεται, εντελώς ξαφνικά, ο πρωταγωνιστής μας θα έρθει αντιμέτωπος με τη θετή της μητέρα, η οποία επισκέπτεται το κολέγιο για να ανακαλύψει τις πτυχές της ζωής της κόρης της. Και τότε η κατάσταση θα πάρει μια περίεργη τροπή…

Η ανάγνωση του μυθιστορήματος “Incidences” του Φιλίπ Τζιάν, αμέσως μετά την κυκλοφορία της προηγούμενης μας ταινίας “Les Derniers Jours du Monde”, αποκρυστάλλωσε την επιθυμία μας να γυρίσουμε την ταινία: υπήρχαν ήδη οι χαρακτήρες, είχε μια δυνατή ιστορία και άλλα στοιχεία όπως την έντονη παρουσία της φύσης, την ομάδα ανάγνωσης, το πανεπιστήμιο, αυτόν τον διανοούμενο και λίγο- πολύ εγκληματικό χαρακτήρα. Όταν γνωρίσαμε τον Φιλίπ Τζιάν, επιβεβαιώσαμε ότι η ιστορία εκτυλισσόταν στην Ελβετία.

Αυτό το είδαμε ως σημάδι. Την εποχή του “Peindre ou faire l’amour” (2005), πήραμε αυτήν την απόφαση αστειευόμενοι: Κάποια μέρα, θα γυρίσουμε μία αστυνομική ταινία στην Ελβετία!” Η επιλογή μιας νουαρικής ατμόσφαιρας, φορτωμένη με αστυνομικό μυστήριο μας προκάλεσε τον ενδιαφέρον, μιας και δεν είχαμε αγγίξει ποτέ το έγκλημα στις ταινίες μας, στο παρελθόν. Σχετικά με τη μεταφορά του μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη υπήρχε ένα πρώτο στάδιο στο οποίο προσπαθήσαμε να αποφύγουμε τις συνηθισμένες παγίδες μιας διασκευής. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλές αναδρομές στο παρελθόν στο βιβλίο τις οποίες τις βγάλαμε. Κάναμε μία διασκευή “ημι-θεατρική” στην οποία έχουμε χαρακτήρες που παίρνουν στον έλεγχο στα χέρια τους.

Μας αρέσει ο τρόπος γραφής του Tζιάν, ο ρυθμός, οι φράσεις. Η διασκευή μας τα λαμβάνει υπόψιν αυτά. Χρησιμοποιήσαμε στους διαλόγους πολλές φράσεις του μυθιστορήματος οι οποίες δεν είχαν γραφτεί ως λογοτεχνικοί διάλογοι, καθώς το βιβλίο έχει πολύ λίγους διαλόγους… Και καταλήξαμε τελικά να κάνουμε την “Η Αγάπη είναι ένα Τέλειο Έγκλημα” την ταινία μας με τους περισσότερους διαλόγους! Ο κεντρικός ήρωας περιτριγυρίζεται από σαγηνευτικές γυναίκες, και κάθε μία από αυτές αποτελεί ένα υποψήφιο “θήραμα”. Θα μπορούσαμε να πούμε κιόλας ότι ο Μαρκ βλέπει τον κόσμο σαν αρένα για κυνήγι. Η εικόνα της άφιξης του Μαρκ στο πανεπιστήμιο με τις φοιτήτριες, το υπονοεί ευθέως. Αυτός ο άνδρας βρίσκεται σε μεγάλη ένταση.

Η υποκειμενική του πραγματικότητα έχει όλους τους δείκτες ανεβασμένους στα ύψη. Θέλαμε να δώσουμε βάρος στην εικόνα της ιστορίας.

Το θέμα το σήκωνε αυτό. Εισβάλουμε μέσα στο κεφάλι του κεντρικού μας ήρωα. Αυτό ξεκινάει με την επιλογή μιας επιβλητικής αστικής διακόσμησης, η οποία αντιπαραβάλλεται στη μεγαλοπρέπεια του βουνού. Δεν ήταν τυχαίο λοιπόν που διαλέξαμε την πιο σύνθετη σύγχρονη αρχιτεκτονική: το σπίτι με τον μπουφέ, το σπίτι της Αννά, και το φημισμένο πανεπιστήμιο της Λωζάννης, το οποίο σχεδίασε η εταιρεία “Sanaa”. Το τελευταίο είναι μία αρχιτεκτονική απεικόνιση του εγκεφάλου του Μαρκ, με τις τρύπες, τα ανοίγματα, τις ανηφόρες και τις διεξόδους του… Ταυτόχρονα έχει και κάτι μεταλλικό, που το συνδέει με τη φύση. Υπάρχει και το στοιχείο του παραμυθιού στην ταινία με τα δύο αδέλφια, το χιόνι, το σαλέ, το δάσος… Με τον πρώτο μας τεχνικό (Γκιγιόμ Ντεφοντέν) δουλέψαμε εξίσου τους εσωτερικούς αλλά και τους εξωτερικούς χώρους. Στόχος μας ήταν να αναδημιουργήσουμε την αίσθηση του τεχνητού, του υπέροχου, ανεξάρτητα από το φυσικό τοπίο.

Ο ήρωας διασχίζει ένα “δάσος σκοτεινό” κι εμείς είμαστε μαζί του. Το βουνό, με τα φαράγγια και τους γκρεμούς, του προκαλεί ανησυχία. Σπρώχνουμε τη φύση σε “φανταστικές γωνίες”. Σε μία σκηνή, ο Μαρκ καπνίζει ένα τσιγάρο έξω στο χιόνι, τη νύχτα. Το χιόνι είναι αληθινό, αλλά το φωτίσαμε από μπροστά, χωρίς να ασχοληθούμε με ένα ρεαλιστικό εξωτερικό φωτισμό του σαλέ. Και η χιονόπτωση λοιπόν γίνεται αμέσως ένα φαινόμενο μη πραγματικό, ένα φαινόμενο ονειρικό. Η φύση μετατρέπεται σε έναν τόπο φαντασίας και παραμυθιού.»

Λίγα λόγια για τους ηθοποιούς

Γιατί διαλέξατε να δουλέψετε (για τέταρτη φορά!) με τον Ματιέ Αμαλρίκ, τον ηθοποιό- φετίχ σας;

ΖΜ: Καταλάβαμε ότι ο Ματιέ μπορούσε τώρα να παίξει έναν άνδρα ώριμο, που αποπλανεί τις νεαρές γυναίκες. Μπορούσε πλέον με άνεση να υποδυθεί έναν εγκληματία σε θέση ισχύος, κάτι που έχει κάνει πολύ σπάνια. Θεωρήσαμε ότι αυτός ο χαρακτήρας, με τα τόσα ραγίσματα, που παραμένει κολλημένος στην παιδική του ηλικία, θα αποτελέσει μια πρωτόγνωρη πρόκληση για τον Ματιέ. Ως συνήθως, είχαμε προαποφασίσει τον τρόπο με τον οποίον θέλαμε να δουλέψουμε, αλλά, φυσικά – δεδομένης της κατάστασης – ο Ματιέ ήταν απίστευτα απασχολημένος, κάνοντας τη μία ταινία μετά την άλλη. Έτσι, την περίοδο των γυρισμάτων, πέσαμε πάνω σε έναν εξοντωμένο, εμπύρετο Ματιέ. Αλλά, ευτυχώς, όλα πήγαν καλά. Του Ματιέ του αρέσει να συμβαίνει κάτι τη στιγμή εκείνη που τραβάει η κάμερα – όπως άλλωστε και σε εμάς. Δε μπορούμε να γνωρίζουμε αν θα βγει το κείμενο απ’ το στόμα του… Αν θα τα πει! Ούτε εκείνος δεν ξέρει καλά καλά αν θα τα καταφέρει, αλλά η αλήθεια είναι πως όταν αποκρυσταλλώνεται η δημιουργικότητά του, όλα παίρνουν αμέσως μπρος. Μεταξύ μας, δεν έγινε μελέτη πάνω στο χαρακτήρα. Αυτό έγινε ενστικτωδώς πάνω στη στιγμή. Θεωρούμε ότι αυτό δίνει τροφή στο χαρακτήρα. Ο Μαρκ λέει ψέματα ακατάπαυστα, αλλά τα ψέματά του δεν είναι προμελετημένα. Τα επινοεί μπροστά μας σε κάθε σκηνή, κι αυτό τον κάνει συναρπαστικό και συγκινητικό. Ισορροπεί πάνω σ’ ένα τεντωμένο σχοινί… Μπορεί να πέσει ανά πάσα στιγμή.

Α: Ο πήχης ήταν ψηλά, ιδιαίτερα όσον αφορά το επίπεδο του κειμένου – το οποίο είναι πολύ λογοτεχνικό. Ο Ματιέ τα κατάφερε.

Όταν βρίσκεται μπροστά του, η Μαϊουέν είναι πολύ πειστική.

Α: Από τα τελευταία πλάνα, όταν μπήκε στο πετσί αυτής της γυναίκας – η οποία ίσως να έχασε την κόρη της και την έχουν πιάσει τα κλάματα – συνειδητοποιήσαμε ότι το πετύχαμε. Μας άρεσε πολύ το ότι παίζει το ρόλο χωρίς καμία αποστασιοποίηση, στο πρώτο πρόσωπο. Παρότι είναι η πιο “ψεύτικη” ηρωίδα της ταινίας, η ίδια ερμηνεύει το ρόλο όσο πιο αληθινά γίνεται.

ΖΜ: Παρόλο που η Μαϊουέν συνηθίζει ως σκηνοθέτης να αφήνει χώρο για αυτοσχεδιασμό, της ζητήσαμε να ακολουθήσει το κείμενο πιστά. Όταν αλλάζει τη σειρά των λέξεων, την “τιθασεύουμε”! A: Εκφράσεις όπως, “κάνω το αίμα μου μελάνι”, τη δυσκόλευαν. Παραπονιόταν ότι κανείς δε μιλάει έτσι κι εμείς φυσικά έπρεπε να της επιβάλλουμε τη σκηνοθετική μας προσέγγιση. Νομίζω ότι τελικά, καταφέραμε να επιτύχουμε μια καταπληκτική συνεργασία.

ΖΜ: Ο χαρακτήρας της Μαϊουέν μας “δείχνει” τον Χίτσκοκ, καθώς ο Μαρκ ερωτεύεται μία γυναίκα που δεν υπάρχει – όπως στο “Δεσμώτης του Ιλίγγου”. Είναι μια ηρωίδα που παίζει θέατρο χωρίς να το θέλει. Στο ρόλο της μοναχικής και αντικομφορμίστριας αδελφής, η Καρίν Βιάρ θυμίζει της ηρωίδες του κλασικού αμερικανικού κινηματογράφου.

ΖΜ: Εκλάβαμε τη σχέση μεταξύ του Μαρκ και της αδελφής του, περισσότερο σαν μια σχέση συζύγων, και λιγότερο σαν μία μελέτη πάνω στην αιμομιξία. Αυτό που μας φαινόταν ενδιαφέρον (και προκλητικό) ήταν να δείξουμε ότι ένα απομονωμένο ζευγάρι που μοιράζεται τη ζωή του εδώ και χρόνια, καταλήγει να μοιάζει με ένα ζευγάρι αιμομικτικό. Ο συνδετικός κρίκος που τους ενώνει είναι ένα είδος δεσμού που δεν τους επιτρέπει να χωρίσουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι απαραίτητα αγάπη.

Α: Συμφωνήσαμε πολύ γρήγορα με την Καρίν για την ιδέα μιας “στιλιζαρισμένης” ηρωίδας, φτάνοντας μέχρι τον αμερικανικό κινηματογράφο του ’40 και του ’50 και περνώντας από τον Ντέιβιντ Λιντς. Διασκεδάζαμε αναλύοντας αυτό που εκπροσωπεί η συγκεκριμένη ηρωίδα στο σινεμά – αυτήν την πλευρά του “κακόμοιρου κοριτσιού” που υποφέρει. Εμείς αυτό θέλαμε να το κάνουμε ίνδαλμα! Η Σαρά Φορεστιέ στιγματίζει τις σκηνές με την παρουσία της. Α: Με τη Σαρά, κάνουμε συνεχώς ανακαλύψεις.

ΖΜ: Είναι πάντα πολύ ωραίο και διασκεδαστικό γιατί ταιριάζει με την ταινία. Κάποια στιγμή, έπρεπε να φιληθεί με τον ήρωα που υποδυόταν ο Μαθιέ Αμαλρίκ και η Σαρά έβγαλε τη γλώσσα ολόκληρη… Ήταν πολύ διασκεδαστικό. Όπως κι η ιδέα της “γοργόνας” στη σκηνή της πισίνας.

Α: Κανένα πλάνο δε μοιάζει με κάποιο άλλο και υπάρχουν πάντα εκπλήξεις, τόσο για εμάς, όσο και για τον παρτενέρ της. Και με τον Ντενί Πονταλιντές;

ΖΜ: Στο τέλος των γυρισμάτων, μας είπε: “Μου αρέσει πολύ η μέθοδός σας.” Κι εμείς απαντήσαμε: “Κι εμάς η δική σου.” Είναι λίγο αστείο, γιατί όλα έγιναν χωρίς καμία διευκρίνιση. Η κάμερα ήταν στη θέση της, ερχόταν ο Ντενί, κάναμε τρεις μικρούς ανασχηματισμούς και όλα δούλευαν. Όσον αφορά το κείμενο, ο Ντενί είναι, θα μπορούσε κανείς να πει, σαν μια Ρόλς Ρόις. Αυτή η συνάντησή του με τον Μαθιέ Αμαλρίκ ήταν ενδιαφέρουσα: ένας ηθοποιός του θεάτρου μπροστά σε έναν ηθοποιό του κινηματογράφου. Απ’ τη μία, η πολύ δυνατή τεχνική και απ’ την άλλη, ένας ηθοποιός που πατινάρει λίγο πριν απογειωθεί απότομα. Ο Μαθιέ επιστρατεύει τις δυνάμεις του την τελευταία στιγμή. Ο Ντενί παίζει με όλους τους τόνους που μπορούν να υπάρχουν.

Α: Με ηθοποιούς τέτοιου ηθικού, δε λέμε ότι δουλεύουμε μέχρι να γίνουν “καλοί”, αλλά “κακοί”. Αλλά ο καθένας μπορεί να έχει έναν τρόπο δουλειάς που τον οδηγεί πάντα σε παρόμοιους χαρακτήρες: η Καρίν παίζει ένα κορίτσι με πολύπλοκη ψυχολογία, ο Ντενί έναν τύπο με παντόφλες που κάνει πλάκες, ο Μαθιέ και η Σαρά κάνουν 40 μιμήσεις το δευτερόλεπτο… Έχει να κάνει με το αν επιλέγεις να φύγεις πέρα απ’ τη ρουτίνα και να πας την ταινία σε μία άλλη διάσταση. Και αυτό το έκαναν με χαρά και ενεργή συμμετοχή.

ΖΜ: Δουλέψαμε μαζί τους σαν να ήταν Αμερικανοί ηθοποιοί, σαν να ήταν ο καθένας ένα ίνδαλμα, μακριά από το Γαλλικό ψυχολογικό ρεαλισμό.